Cây tre từ lâu đã được xem như một biểu tượng văn hóa của người Việt Nam. Cây tre ngoài làm ra những sản phẩm thủ công mỹ nghệ hay các món ngon từ măng tre. Bên cạnh đó, lá tre còn là một vị thuốc quý đã được dân ta sử dụng từ ngàn đời để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Để hiểu thêm về công dụng chữa bệnh của lá tre, hãy cùng cây giống cấy mô tham khảo bài viết này nhé. Cây tre có tên khoa học là Bambusa Bambos, là giống cây thân cỏ họ lúa với nhiều tên gọi khác như tre vườn, tre nghệ, tre gai, tre lộc ngộc… Rễ cây tre là bộ phận có thời gian phát triển lâu nhất, chúng thường rất chắc chắn để đảm bảo cho cây vươn dài phát triển mà không sợ đổ gãy. Thời gian phát triển của cây chỉ từ 2-4 năm là có thể sử dụng được.  Lá tre gai thường nhỏ, hình thuôn dài nhọn ở 2 đầu, mọc so le nhau trên cành nhỏ. Các cành thường không quá dài, lá mọc thành tán rộng, thường mọc nhiều ở ngọn và rủ xuống.  Hoa của cây tre chỉ nở khi cây tre được 45-55 tuổi, vì thế gặp được hoa của cây tre là một điều cực kỳ hiếm gặp. Cây tre sinh sống được ở khắp mọi nơi và có khả năng tái sinh tốt. Hiện nay trên thế giới ước tính có hơn 1000 loại tre đang khác nhau. Lá tre là vị thuốc đông y có vị ngọt nhạt, hơi cay, tính lạnh; vào kinh tâm và phế, có tác dụng thanh nhiệt, giải cảm, giải độc, hay được dùng trong các trường hợp mụn nhọt viêm tấy mưng mủ và sốt nóng trong dịch sốt huyết. Liều dùng 6-10g khô, 30-60g tươi dưới dạng nấu, sắc, hãm… Thu hái và chế biến Nếu các bộ phận khác của cây tre được sử dụng làm ra các vật dụng sử dụng trong đời sống hàng ngày thì lá tre lại đem đến lợi ích như một vị thuốc quý: Lá tre chữa viêm màng phổi có tràn dịch Lá tre 20g, thạch cao 20g, vỏ rễ dâu, hạt rau đay, hạt bìm bìm, rễ cỏ tranh, thổ phục linh, bông mã đề mỗi thứ 12g.  Dùng 600ml nước, sắc còn 200ml; uống hết một lần trước bữa trưa 30 phút.  Thêm nước, sắc lần thứ hai, uống trước bữa cơm chiều. Cùng với việc điều trị bằng kháng sinh, bài thuốc này có tác dụng hỗ trợ rất tốt. Giúp giảm tình trạng cảm sốt    Nguyên liệu: lá tre, kim ngân hoa, sài đất, cam thảo, sa sâm, cát căn là một phương pháp giúp hỗ trợ tình trạng sỏi thận ở giai đoạn sớm khi mới hình thành sỏi và chưa có nhiều biến chứng.  Sử dụng bài thuốc từ lá tre sẽ giúp đào thải sỏi thận qua đường tiết niệu đi ra ngoài, giúp bảo vệ và tăng cường hoạt động của thận. Tuy nhiên bất cứ bài thuốc dân gian nào cũng cần có sự tham khảo ý kiến từ bác sĩ, không nên tự ý sử dụng khi chưa được hướng dẫn. Cải thiện tiêu hóa Trong lá tre chứa hoạt chất anthraquinone có tác dụng làm mềm phân, hỗ trợ tiêu hóa dễ dàng, tăng nhu động ruột. Đặc biệt phù hợp với những trường hợp bị táo bón lâu ngày. Tuy nhiên cần lưu ý không sử dụng nước lá tre quá nhiều vì có thể gây tiêu chảy. Giảm căng thẳng     Flavonoid có trong tre cũng là một hoạt chất có khả năng chống oxy hóa mạnh, ngoài ra còn có tác dụng giải tỏa căng thẳng và thư giãn tinh thần. Giúp trí não minh mẫn, tỉnh táo, giảm tình trạng mất ngủ và stress nhờ công dụng bảo vệ hệ thống thần kinh và phòng ngừa tế bào thần kinh bị tổn thương khi căng thẳng. Lá tre – vị thuốc quý trong Đông y.    Lá tre là vị thuốc đông y có vị ngọt nhạt, hơi cay, tính lạnh; vào kinh tâm và phế, có tác dụng thanh nhiệt, giải cảm, giải độc, hay được dùng trong các trường hợp mụn nhọt viêm tấy mưng mủ và sốt nóng trong dịch sốt huyết. Liều dùng 6-10g khô, 30-60g tươi dưới dạng nấu, sắc, hãm…    Lá tre có vị đắng, tính mát, có tác dụng giải nhiệt, hạ sốt, giảm nôn, thanh âm, tiêu đờm, cầm huyết, dùng trong chữa trị cảm sốt, cảm nắng, cảm ho, sốt cao, phiền nhiệt viêm nhiễm đường hô hấp. Dùng lá tươi 50-100g hoặc lá khô dùng 25-50g sắc uống Để sử dụng lá tre vào mục đích làm thuốc hiệu quả, bạn nên chú ý sự kết hợp cũng như cách dùng sao cho đúng. Các Bạn có thể tham khảo một số bài thuốc dưới đây:  Trị tiểu buốt, tiểu dắt: Sử dụng 20g lá tre gai, 20g lá rau má tươi rửa sạch. Giã 2 loại cây cùng với vài hạt muối rồi cho thêm một chút nước đun sôi, gạn lấy phần nước để uống mỗi ngày 1 lần. Trị cảm sốt, khô miệng: Chuẩn bị 30g lá tre, 12g thạch cao, 8g mạch môn, 7g gạo tẻ, 4g bán hạ, các loại cam thảo và đảng sâm mỗi thứ 2g. Cho tất cả nguyên liệu vào ấm đun với 400ml nước cho tới khi cạn còn 100ml, chắt lấy nước uống 2 lần mỗi ngày. Trị cảm ho, giải nhiệt: 16g mỗi loại trúc diệp và kim ngân, 12g cam thảo, kinh giới và bạc hà mỗi loại 8g. Đem tất cả đi sắc thành nước uống mỗi ngày 1 lần.  Chữa viêm phế quản cấp: chuẩn bị 12g các loại lá tre, tang bạch bì,

Nếu bị đau họng, bạn có thể lấy lá tre non 8 g, lá dưa chuột 8 g, giã nát, ngâm vào nước một lúc, lọc lấy nước trong mà ngậm, uống. Nếu bị đau họng, bạn có thể lấy lá tre non 8 g, lá dưa chuột 8 g, giã nát, ngâm vào nước một lúc, lọc lấy nước trong mà ngậm, uống. Xông lá tre giải cảm: Lá tre, lá cúc tần, lá bưởi, lá sả, mỗi thứ một nắm cho vào nồi nước đang sôi, chờ cho sôi lại, đem ra xông cho ra mồ hôi, lau khô người nằm nghỉ nơi kín gió. Nếu lá được rửa sạch, sẽ uống được cả nước, uống khi còn nóng thì càng chóng khỏi. Dùng cho người cảm lạnh, sốt, đau đầu, không ra mồ hôi. Nếu cảm nắng da nóng, ra mồ hôi nhiều, khát nước, lấy lá tre 20 g, hương nhu tía 15 g, rau má tươi 15 g, cỏ nhọ nồi tươi 15 g, lá sắn dây tươi 10 g, sắc uống. Chảy máu chân răng (tạng nhiệt): Lá tre sắc đặc, ngậm trong miệng cho ngấm vào chân răng; kèm theo uống thuốc: lá tre 20 g, cỏ nhọ nồi 15 g, bạc hà 10 g, sắc uống. Chốc lở: Tre non tươi, giã mịn, đắp vào nơi tổn thương. Trước khi đắp, rửa sạch nơi tổn thương bằng nước bèo cái hoặc lá trầu không sắc đặc, cho hết máu mủ. Uống rượu bị nhức đầu: Lấy tinh tre (lớp trắng mềm ngay dưới lớp xanh cứng ở ngoài) 80 g tươi hoặc khô, tẩm gừng sao, sắc với 300 ml nước, bỏ bã, đập 3 quả trứng gà vào nấu chín. Ăn trứng và uống nước. Cơ thể suy nhược sau ốm dậy: Lá tre bánh tẻ 20 g (với trẻ em) hoặc 60 g (người lớn), sắc uống ngày 3 lần sáng, trưa, tối. Bị vấp ngã, vết thương sưng tím: Lá tre tươi 100 g, sắc đặc, pha thêm một chén rượu. Uống hàng ngày cho đến khi khỏi. Phụ nữ có thai không được uống. Khi toàn thân đau nhức thì nấu nước lá tre xông tắm và uống nước sắc (nói trên).   Đau dạ dày, nôn mửa nước chua, ợ hơi nóng: Tinh tre (sao gừng khô thơm) 30-50 g, sắc uống ngày 2-3 lần, uống nhiều lần trong ngày. Phụ nữ hành kinh kéo dài: Tinh tre 120 g, sao giòn, tán thành bột mịn, mỗi lần uống 12 g với nước chín, ngày 2 lần. Trẻ em nôn mửa, tiêu chảy: Tinh tre, gừng sống, hoắc hương mỗi thứ 4 g. Sắc lấy nước uống khi còn ấm. Ho có đờm: Tinh tre (sao thơm) 30-50 g có thể cô đặc với mật ong. Trẻ em dùng liều bằng 1/2 người lớn. Trẻ em nôn, trớ, ho có đờm: Tre non tươi 15 g, gừng tươi 5 g nướng, giã nát, cho 10 ml nước chín, trộn đều vắt lấy nước cho uống nhiều lần trong ngày. Trẻ em sốt về đêm, nói nhảm: Nước vòi măng tre non hòa với ít nước gừng, uống ngày 2 lần, mỗi lần 1/2 chén con thì yên (Tuệ Tĩnh – Nam dược thần hiệu). Sa tử cung: Rễ tre (rửa sạch, chặt đoạn ngắn) 500 g, sắc đặc, lọc lấy nước (bỏ bã) ngâm rửa khi nước còn ấm. Chú ý: Theo kinh nghiệm dân gian, nên chọn loại tre gai, cây nhỏ, mắt to có rãnh dọc giữa các đốt. Lá tre dùng khi còn cuộn tròn chưa mở ra, tươi hay khô nhưng dùng tươi tốt hơn. Tinh tre lấy ở tre vừa đủ lá, bỏ đốt, cạo bỏ lớp xanh ngoài lấy tinh phơi, xanh là tốt. Bác sĩ Đậu Thị Thủy

Tôi nghe các cụ nói, nước vắt ra từ thân cây tre có thể sử dụng để chữa trị một số chứng bệnh. Rất mong “Thuốc vườn nhà” cho biết cụ thể hơn về tác dụng của vị thuốc này. Trước hết xin kể lại hai trường hợp sử dụng nước cây tre để chữa bệnh, mà chúng tôi đã có dịp tận mắt chứng kiến. Chuyện xảy ra đã vài chục năm, khi đó gia đình chúng tôi đang sơ tán ở huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây. Một hôm, bé gái khoảng 5-6 tuổi, con chủ nhà bỗng nhiên phát sốt, mặt cháu đỏ ửng, tuy sốt không cao (nhiệt độ có lẽ chỉ khoảng 38 độ C) nhưng cháu bé ho nhiều và lên cơn suyễn, ngồi bên cạnh cũng nghe thấy tiếng đờm khò khè ở trong cổ họng. Biểu hiện cho thấy, cháu bé đã bị bệnh viêm phế quản cấp tính. Bệnh viện ở rất xa, nên chủ nhà phải mời một cụ lang trong xóm đến giúp. Theo lời cụ lang, người nhà chạy ra bờ rào chặt mấy đoạn tre non, đem nướng lên, vắt lấy khoảng 1 bát nước cốt, cho cháu uống dần. Một lúc sau, cháu bé đã thở được gần như bình thường. Sáng hôm sau, cháu bé đã đỡ sốt, chỉ còn húng hắng ho, tiếp tục cho uống nước cốt tre nướng, khoảng 5 ngày thì cháu khỏi hẳn… Sau đó vài tháng, chúng tôi lại có dịp chứng kiến trường hợp dùng nước cốt tre nướng, pha thêm chút nước gừng, chữa khỏi bệnh cho một cháu bé bị sốt cao, chân tay co giật… Trước đó, tuy đã biết nước vắt từ cây tre là vị thuốc mà Đông y gọi là “trúc lịch”, nhưng thực ra tôi vẫn chưa thể hình dung được là, một thứ thuốc đơn giản, có sẵn ở vườn nhà, mà tác dụng kỳ diệu như vậy. “Trúc lịch” còn có tên là “trúc trấp” (Thần Nông bản thảo kinh), “đạm trúc lịch” (Danh y biệt lục), “trúc do” (Trung dược thủ sách). Muốn có trúc lịch, người ta thường chặt tre non về, cắt thành từng đoạn khoảng 30-50cm, nướng lên vắt lấy nước; hoặc đốt lửa ở đoạn giữa, nước cốt sẽ chảy ra ở 2 đầu, dùng đồ hứng lấy. Một số nơi, người ta uốn cong cây tre non ngay cạnh bụi tre, phạt ngọn, buộc cọc ghìm vào miệng chai hoặc bình, lấy đuốc lửa đốt phần giữa, nước sẽ chảy ra; hoặc không đốt, để một đêm nước sẽ chảy vào đầy chai. Trúc lịch có màu xanh vàng hoặc nâu vàng, trong suốt, mùi cháy thơm. Loại có màu tươi, trong suốt, được xem là tốt nhất. Theo Đông y: Trúc lịch có vị ngọt đắng, tính lạnh; vào 3 kinh Tâm, Can và Phế. Có tác dụng thanh nhiệt, hoá đàm (làm tan đờm), định kinh lợi khiếu (chống co giật, khai thông giác quan). Chủ trị đàm nhiệt khái suyễn (ho, suyễn thở do đàm nhiệt), trúng phong đàm mê (đờm rai nghẽn tắc gây hôn mê), kinh giản, điên cuồng. Trên lâm sàng, hiện tại, trúc lịch thường được sử dụng để chữa viêm não B, viêm não dịch, với các triệu chứng sốt cao, đờm nghẽn tắc, nôn mửa, co giật, … Các nghiên cứu hiện đại cho thấy: Trong trúc lịch có nhiều chất dinh dưỡng, hoạt chất sinh học và nguyên tố vi lượng, rất có lợi đối với việc bảo vệ sức khỏe con người. Hiện tại, những loại thực phẩm chức năng chế biến từ “trúc lịch”, ví dụ như “nước tre tươi” (tiên trúc lịch), “rượu nước cốt tre” (trúc trấp dược tửu), … rất được ưa chuộng ở Nhật Bản, Trung Quốc và một số nước khác, nhờ tác dụng tăng cường sức khỏe và khả năng chữa trị một số bệnh như táo bón mạn tính, cao huyết áp, trĩ, … Liều lượng: Uống trong 30-50g. Kiêng kỵ: Trường hợp ho hàn, người ỉa chảy do tỳ hư kiêng dùng. “Thuốc vườn nhà” xin giới thiệu một số bài thuốc có sử dụng trúc lịch: (1) Chữa sốt cao, đờm rãi kéo lên, ho suyễn, hoặc trúng phong cấm khẩu: Gừng sống giã vắt lấy nước cốt 1 chén, hòa với 1 chén trúc lịch cho uống. (2) Chữa ho, suyễn thở, ho khạc ra đờm rãi hôi thối: Uống trúc lịch, ngày uống 3 lần, mỗi lần 30-60ml. (3) Trúc lịch đạt đàm hoàn: Trúc lịch 5ml, bán hạ 9g, trần bì 9g, bạch truật 9g, đại hoàng 9g, phục linh 12g, hoàng cầm 9g, cam toại 1g, đảng sâm 9g, mông thạch 4,5g, trầm hương 2g, khương chấp 5ml; làm thành viên, mỗi lần uống 6g, chiêu bằng nước sôi. Có tác dụng hóa đàm khai khiếu, chữa đàm hỏa dẫn tới suyễn cấp hoặc hôn mê kinh quyết. (4) Viêm não B (Nhật Bản), viêm não dịch (lưu não) sốt cao, nôn mửa: Dùng trúc lịch uống thay trà trong ngày. Trích dẫn: Lương y Hư Đan